Na een jaar Online Dialogen in coronatijd ervaar ik dat het na de lente-equinox tijd is om andere vormen van Dialoog uit te proberen. Elkaar weer in levende lijve ontmoeten onder de noemer van Verbinden in veranderende tijden.
Ik nodigde Lida Straathof uit voor een wandeling in de Kennemerduinen. Ik heb Lida leren kennen toen zij meedeed aan een Online Dialoog in coronatijd. Wandelend van bankje naar bankje ontdekte ik terloops een nieuwe vorm van Dialoog en bogen we ons gaandeweg over de vraag Wanneer neem je je Plek in?
Inchecken
Wij gunden elkaar de tijd en Aandacht om uitgebreid in te checken. We vertellen allebei toevallig over een eigen recente ervaring dat we in een situatie terechtgekomen zijn, waarin angst en wanhoop zóó levensgroot voelbaar zijn èn dat tegelijkertijd in een ondeelbaar moment duidelijk is wat je te doen staat. Zonder tussenkomst van gedachten of overwegingen spraken we in het moment ons Talent aan. Lida ging zingen (zij is operazangeres) en ik knoopte het Gesprek aan. We volgden beiden een impuls, tegen alle ervaren overmacht en risico in.
We kijken elkaar verwonderd aan en concluderen dat we iets ontdekken over wanneer neem je je Plek in?
Aan de beurt
We onderzoeken of het gaat om het ontwikkelen van een vermogen om te voelen wanneer je aan de beurt bent. Het is geen mentaal proces, het lijkt veeleer een beweging van binnenuit, onweerstaanbaar, onstuitbaar en niet gepland. Een grotere Beweging dan jijzelf, waar we onderdeel van zijn, neemt voor een moment de regie over. In mijn eigen ervaring had ik geen afweging, alleen een voortstuwende kracht, die wat van Waarde is wil veiligstellen. En dat op een moment dat je met overmacht, angst of diepe wanhoop geconfronteerd wordt.
Is het autonome zenuwstelsel hier in het spel?
Het autonome zenuwstelsel
Wanneer we terugblikken op onze recente ervaringen zien we dat het autonome zenuwstelsel een grote rol speelt. De ultieme poging om wat van Waarde is veilig te stellen is een gezonde reactie van het autonome zenuwstelsel. Gelukkig zijn onze fight responsen beschikbaar wanneer er iets op het spel staat.
Tegelijkertijd ontdekken we dat het behulpzaam is om je eigen stressresponsen te (her-)kennen: fight, flight, freeze en fix. Dat maakt spannende situaties sowieso beter hanteerbaar, je kan helder blijven navigeren en inschatten wanneer je aan de beurt gaat komen. Het helpt eenvoudigweg tegen de overweldiging. Een ruimer repertoire om op de situatie te reageren dus. Terwijl je autonome zenuwstelsel een stressrespons produceert, kun je je ervan bewust worden wat je lichaam doet en vervolgens je respons ‘down reguleren’.
Omkeren
De zon is inmiddels heerlijk doorgekomen en terwijl we op ons gemak door het prachtige duinlandschap wandelen zien we, dat op het moment dat we onze Plek innemen en ons Talent aanspreken de situatie omdraaide en kalmeerde. Op de één of andere manier gebeurde er iets in het veld. Er kwamen nieuwe mogelijkheden om contact aan te gaan en ofschoon onze afzonderlijke situaties nadien nog verre van normaal waren, geraakten we uit de impasse met een onvermijdelijke gewelddadige afloop. Degene die de machtspositie heeft, kan de situatie immers naar zijn hand zetten. Het veld liet ons de ruimte voelen: ‘wat is er nog meer mogelijk?’. Een ruimte in het veld om dingen waar het lot al leek vast te staan een compleet andere weg in te slaan. Een ruimte voor nieuw denken.
Wat verandert er in de werkelijkheid?
Een andere werkelijkheid
Wanneer je contact maakt met het veld, betreed je een onzichtbare wereld, een andere werkelijkheid. Wanneer je het veld begint te voelen, kun je ontdekken hoe jij daar zelf in plaatsneemt en wat er tussen de andere deelnemers is. Dit doe je echt met je voelsprieten. Het vraagt wel enige oefening: waar ben ik en waar zijn de anderen? En, wellicht de belangrijkste vraag: hoe hangen wij samen? Deze samenhang voelen werkt enorm versterkend om je eigen Plek te voelen. Je begint in de gaten te krijgen waar je gezamenlijk onderdeel van bent. Je kunt evengoed de overweldiging van de anderen voelen, èn toch kun je zelf op een rustige Plek blijven staan.
Op een hoge duintop laten we onze inzichten even zakken. Aan de rand van het struikgewas komen reeën tevoorschijn, ogenschijnlijk achteloos op weg naar jong gras om van te snoepen. In een ondeelbaar moment heb ik contact met ze. Zij overwinnen hun schrikachtigheid en naïviteit en kijken ons zachtmoedig en vol vertrouwen aan. Ze laten ons met ragfijne krachten voelen hoe we onze Plek kunnen innemen.
Verantwoordelijkheid
Er ligt nog een vraag rond Verantwoordelijkheid in relatie tot wanneer je je Plek inneemt.
We kennen allemaal wel die situaties dat er iets moet gebeuren en dat we naar elkaar kijken wie het gaat doen. Wie het minst met die oplopende druk en bijkomend morele appèl kan omgaan, werpt zich vaak op. “Ik doe het wel”. Vaak sta je dan niet op je eigen Plek, maar op een ‘aangewezen plek’. Je voelt je ‘aangewezen’ om het te gaan doen. “Doe jij het maar”. Het is nog een hele uitdaging of je nu een calling voelt of dat je reageert vanuit een onbewuste culturele imprint dat jij je moet opwerpen, bijvoorbeeld omdat de angst bij de ander zó groot is, dat jij het offer moet brengen. Of wellicht spelen er nog veel oudere, collectieve herinneringen, waarop je begint te resoneren.
Hier zijn we nog niet 1-2-3 op uitgedacht. We laten het voor nu rusten.
Levensondersteunend
Duidelijk is wel, dat “doe jij het maar” niet levensondersteunend en voedend is. Je neemt een ‘aangewezen plek’ in die niet de jouwe is. De Waarde en Vitaliteit circuleren niet: de één doet alle inspanningen en de ander consumeert. Dat is niet voedend. Er loopt energie weg, er circuleert niets. Een Vraag die nog blijft liggen aan het eind van de dag: hoe circuleren de Waarde en de energie wanneer je volledig op je Plek staat? Hoe voelt dat? Ook iemand die volledig in zijn of haar Plek staat moet gevoed worden, door de Samenhang, fysiek en niet-fysiek, waar je deel vanuit maakt. Wanneer neem je dan je Plek in?